W czasie świątecznych promocji internetowe oszustwa przybierają nowe formy — nieraz trudno je odróżnić od rzetelnych ofert. Warto poznać najczęstsze techniki, które wykorzystują sprawcy przestępstw w sieci. Dzięki temu zadbasz o swoje bezpieczeństwo podczas zakupowego szaleństwa.

Jak oszuści wykorzystują święta?

Sprzedawcy internetowi przygotowują na święta specjalne oferty i promocje. Na stronach sklepów, w mediach społecznościowych i w Twojej skrzynce mailowej pojawia się wyjątkowo dużo reklam i zachęt do zakupów. Z natłoku komunikatów marketingowych próbują skorzystać cyberprzestępcy. Jeśli nie zachowasz czujności, zakupy na święta mogą Cię bardzo drogo kosztować. Poznaj najczęściej stosowane oszustwa, aby nie paść ofiarą naciągaczy. 

Dowiedz się, jakich podstępów używają oszuści, aby wyłudzić Twoje dane i pieniądze. Pobierz bezpłatny poradnik i zachowaj czujność!

POBIERZ ZA DARMO

Sposób na fałszywego sprzedawcę

Oprócz fałszywych sprzedawców realnym zagrożeniem są również fałszywe sklepy. Powstają po to, żeby wyłudzać pieniądze lub dane osobowe, numery kart płatniczych i hasła do kont bankowych. Cyberprzestępcy kopiują wygląd witryn znanych marek lub tworzą od podstaw sklepy, które do złudzenia przypominają legalne biznesy. W obu przypadkach jedynym towarem w e-sklepie są obrazki. 

Fałszywe sklepy nie tylko oferują nieistniejący towar, lecz równie często wyłudzają dane. Niczego nieświadomi klienci podają dane kart płatniczych lub wykonują przelewy za pośrednictwem witryn, które przekierowują do fałszywych bramek płatniczych. W obu przypadkach chodzi o przejęcie danych, które pozwalają „wyczyścić“ konto bankowe lub wykorzystać limit na karcie kredytowej. 

Jeżeli chcesz ustrzec się przed fałszywymi sklepami, rób świąteczne zakupy tylko w znanych miejscach. Nie wierz w „niesamowite okazje” cenowe. Gdy coś Cię zaniepokoi, wpisz w wyszukiwarce nazwę witryny z pytaniem „czy to oszustwo?”. Napisz lub zadzwoń pod podany na stronie sklepu numer telefonu i zapytaj, gdzie firma ma adres lub poproś o podanie numeru NIP. Gdy spotkasz się z odmową, zrezygnuj z zakupów. 

Przy płaceniu za towar nie korzystaj z nieznanych bramek płatniczych i nie pozwalaj stronom sklepów na zapisywanie numeru Twojej karty płatniczej. 

Przeczytaj również: Oszustwo na BLIKA – na czym polega?

Prośba o opłacenie dostawy 

W mailu lub w SMS-ie znajdujesz informację, że Twoja paczka nie zostanie dostarczona, jeżeli nie dopłacisz drobnej kwoty firmie kurierskiej. W wiadomości jest link, który przekierowuje do fałszywej bramki płatniczej, podrobionej strony firmy kurierskiej lub atrapy witryny Twojego banku. Jeżeli spróbujesz przelać pieniądze, podasz przestępcom login i hasło do Twojego konta w banku lub dane karty kredytowej, to narazisz się na utratę pieniędzy lub tożsamości.

Czasem nie trzeba nawet wprowadzać żadnych danych, aby paść ofiarą oszustów. Samo kliknięcie linku sprawia, że do pamięci telefonu lub komputera przenika oprogramowanie szpiegujące. Od tej pory haker będzie śledził wszystko, co robisz w sieci. Gdy zalogujesz się na stronie banku, przejmie Twoje dane i uzyska dostęp do konta. Ciąg dalszy łatwo przewidzieć.

Więcej na temat bezpieczeństwa w internecie znajdziesz na: ABC bezpieczeństwa w sieci

Fałszywa karta podarunkowa

Karty podarunkowe są bardzo popularnym prezentem. Zamiast ryzykować nietrafiony zakup, możesz obdarować bliską osobę kartą do perfumerii, sklepu odzieżowego czy sklepu ze sprzętem IT. Cyberprzestępcy często sprzedają fałszywe karty podarunkowe. W sieci można natrafić na oferty odsprzedaży fizycznych kart podarunkowych w atrakcyjnej cenie. Unikaj takich ofert: możesz wejść w posiadanie wykorzystanej lub podrobionej, kompletnie bezwartościowej karty. 

Oszuści starają się też wyłudzić dostęp do prawdziwych kart podarunkowych – zarówno tradycyjnych (plastikowych), jak i elektronicznych. Pamiętaj, że kartą podarunkową możesz zapłacić tylko w sklepie (sieci sklepów), który ją wydał. Jeżeli masz propozycję uregulowania płatności w innym miejscu, to niemal na pewno jest to próba oszustwa. Jeżeli dasz się podejść, przestępca przejmie numery karty podarunkowej i wykorzysta zgromadzone na niej środki. 

Jak działają oszustwa z użyciem sztucznej inteligencji?

Obecnie coraz częściej spotyka się oszustwa handlowe w internecie z użyciem sztucznej inteligencji. AI phishing to spersonalizowane wiadomości tworzone właśnie przez sztuczną inteligencję.  Dostajesz np. e-mail, który wydaje się pochodzić z firmy kurierskiej. Jest napisany naturalnym językiem, używa Twojego imienia i zawiera szczegóły, które normalnie możesz znać tylko Ty – jak na przykład numer przesyłki czy część Twojego adresu. Kryje się za tym sztuczna inteligencja, która potrafi analizować Twoje publiczne profile w mediach społecznościowych, stronę firmy i styl komunikacji, żeby tworzyć spersonalizowane wiadomości, w tym fałszywe informacje handlowe. 

Sztuczna inteligencja może wysłać jednocześnie tysiące fałszywych informacji handlowych, zwiększając ryzyko, że ktoś, śpiesząc się z zakupami przed świętami, złapie się na haczyk. Temu celowi może też służyć oszustwo deepfake – fałszywe zdjęcia, filmy i nagrania głosu stworzone przez sztuczną inteligencję. 

Jeśli masz jakąkolwiek wątpliwość, nie odpowiadaj, nie wykonuj podpowiadanych w podejrzanej wiadomości poleceń. Sprawdź komunikat w oficjalnych kanałach firmy lub skontaktuj się samodzielnie przez zaufane źródło.

Jak bezpiecznie zrobić zakupy na święta w internecie?

Możesz bezpiecznie robić zakupy na święta w internecie, jeżeli zastosujesz kilka prostych zasad: 

• nie ufaj „super okazjom” – jeżeli cena wydaje się zbyt niska, porównaj ją z innymi ofertami tego samego produktu, zapytaj sprzedawcę o przyczynę tak dużego rabatu, sprawdź opinie o sklepie/sprzedawcy; 
• nie klikaj podejrzanych linków – jeżeli dostajesz maila, widzisz post lub SMS z linkiem od nieznanego nadawcy, nie klikaj go; 
• zweryfikuj autentyczność witryny sklepu – sprawdź uważnie adres widoczny w pasku przeglądarki. To właśnie w nazwie domeny kryje się odpowiedź na pytanie, gdzie rzeczywiście jesteś. Żeby poprawnie przeanalizować adres strony, wyodrębnij nazwę domeny (czyli główny adres strony), sprawdź, czy nie ma w niej dziwnych znaków, a następnie przeczytaj adres od lewej do prawej, aby upewnić się, że nie ma w nim dodatkowych nazw sugerujących coś innego. Nowoczesne przeglądarki, jak Firefox, pomagają w weryfikacji witryny – podświetlają główną nazwę strony, żeby łatwiej ją zauważyć;
• unikaj wpisywania danych karty na nieznanych stronach – korzystaj z płatności posiadających dodatkowe zabezpieczenia (BLIK, karty zbliżeniowe, portfele cyfrowe). Upewnij się, że podczas płatności strona ma prawidłowy certyfikat SSL;
• korzystaj z zabezpieczeń płatności – zanim coś kupisz, sprawdź zasady anulowania zamówień oraz zwrotów towarów i pieniędzy; 
• nie płać „w ciemno” – zawsze weryfikuj rodzaj operacji, jakiej dokonujesz, i sprawdzaj kwotę, czy na pewno się zgadza;
• chroń swoje dane – nigdy nie wysyłaj mailem lub sms-em, nie podawaj przez telefon i nie wpisuj na podejrzanych stronach swoich haseł, kodów, loginów. Zwracaj uwagę, jakie informacje przekazujesz sklepowi podczas zakupów;
• nie dokonuj transakcji handlowych przez publiczne, niezabezpieczone sieci Wi-Fi – łatwo wtedy o przechwycenie Twoich danych, szczególnie bez VPN; 
• jeśli ktoś używa tych samych haseł w różnych miejscach, atakujący mogą „przepuścić” wykradzione dane przez tysiące sklepów online. Stosuj więc unikatowe hasła i włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA).

Najważniejsza zasada bezpieczeństwa w sieci: zachowaj spokój, nie działaj pod wpływem emocji, nie śpiesz się! Jeżeli masz jakiekolwiek podejrzenia, sprawdź ofertę i sprzedawcę. Kupuj w sklepach i na platformach, które znasz i którym ufasz. Te proste środki ostrożności sprawią, że zrobisz udane świąteczne zakupy online i spędzisz spokojnie czas z rodziną. 

Jeśli podejrzewasz oszustwo, natychmiast zgłoś to operatorowi płatności, bankowi, odpowiednim instytucjom (UODO, policji). Monitoruj swoje wyciągi bankowe i ustaw alerty na transakcje, by szybko wykryć ewentualne nadużycia. Regularna edukacja i wymiana wiedzy w rodzinie oraz firmie to najlepsza ochrona przed najbardziej wyrafinowanymi atakami podczas świątecznych zakupów.