Spis treści
Dlaczego warto wspierać owady zapylające
Owady zapylające to nie tylko pszczoły miodne, lecz także dzikie pszczoły, trzmiele, motyle i inne pożyteczne owady. Jak informują Lasy Państwowe, w Polsce żyje ponad 450 gatunków dzikich pszczół, które wspierają zapylanie roślin i wpływają na bioróżnorodność. Obecność zapylaczy ma bezpośredni wpływ na jakość plonów – około 75 proc. gatunków roślin uprawnych jest zależnych od zapylania przez owady.
Każdy właściciel ogrodu może aktywnie wspierać różne gatunki owadów poprzez:
- tworzenie domków i hoteli dla owadów – zapewniają one schronienie, miejsce do rozmnażania i bezpieczne zimowisko,
- zakładanie łąk kwietnych – dostarczają stałego źródła pokarmu od wiosny do jesieni,
- sadzenie roślin miododajnych – lawenda, szałwia, koniczyna czy mięta przyciągają zapylacze.
Naturalne zagrożenia dla zapylaczy – dlaczego potrzebują naszego wsparcia
Populacje owadów zapylających w Polsce i na świecie stoją przed poważnymi zagrożeniami. Zmiany klimatyczne zakłócają cykle życiowe zapylaczy i kwitnienia roślin – wzrost temperatury powoduje przesunięcia w czasie aktywności owadów, a ekstremalne zjawiska pogodowe niszczą kwiaty i ograniczają źródła nektaru.
Zagrożeniem są też pasożyty i choroby, takie jak warroza czy nosemoza, które osłabiają odporność pszczół i prowadzą do spadków populacji. Niekorzystna jest również intensyfikacja rolnictwa, utrata siedlisk oraz stosowanie pestycydów, które eliminują pożyteczne owady, takie jak biedronka siedmiokropka, pomagająca walczyć z mszycami.
Europejska Czerwona Lista Pszczół – opracowana przez ekspertów Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) – pokazuje spadek liczebności dzikich pszczół o 37 proc. od lat 80. XX wieku. W Polsce, mimo wzrostu liczby pasiek, produkcja miodu spada, a problemy z dostępnością pożywienia dla pszczół się nasilają. Dlatego każde działanie wspierające różne gatunki owadów ma dziś ogromne znaczenie.
Zapylacze to mali bohaterowie naszych ogrodów i pól. Ich rola jest kluczowa dla ekosystemów i rolnictwa – pracują nieprzerwanie na rzecz bioróżnorodności, stanowiąc jedno z ważniejszych ogniw produkcji żywności.
Jak zrobić domek dla owadów – instrukcja krok po kroku
Budowa domku dla owadów to prosty projekt, który możesz zrealizować z naturalnych materiałów dostępnych w ogrodzie lub lesie. Własnoręcznie zrobiony domek dla owadów jest nie tylko ozdobą – to realna pomoc, jakiej możesz udzielić dla pożytecznych owadów w swoim ogrodzie.
Krok 1: Przygotowanie materiałów
Do budowy szkieletu domku potrzebne są:
- drewno liściaste lub iglaste – nieimpregnowane i bez farby. Przygotuj siedem deseczek: dwie na boczne ściany, dwie na sufit i podłogę, jedną na tył domku i dwie na daszek,
- gwoździe lub wkręty, młotek lub wkrętarka z zestawem wierteł,
- piła ręczna do przycinania elementów.
Materiały do wypełnienia domku:
- rurki z bambusa lub trzciny (puste łodygi o różnych średnicach),
- nawiercone drewniane bloki z otworami o średnicach 2-9 mm,
- słoma, suche liście, mech,
- szyszki, kawałki kory i kawałki drewna,
- cegły dziurawki oraz drobne kamienie (opcjonalnie).
Krok 2: Budowa szkieletu
Idealne wymiary drewnianego domku to około 30 cm wysokości, 20 cm szerokości i 15 cm głębokości. Złóż ramę za pomocą gwoździ lub wkrętów, tworząc prostokątną skrzynkę. Wewnątrz zamontuj deseczki w pionie i poziomie, które podzielą hotel na komory. Taka budowa domku ułatwi zasiedlenie przez różne gatunki owadów pożytecznych.
Krok 3: Daszek i zabezpieczenie
Daszek powinien być większy od korpusu o kilka centymetrów, by chronił przed deszczem i warunkami atmosferycznymi. Możesz przykryć go papą dachową lub cienką warstwą gliny. Od frontu zamocuj siatkę ochronną, która zabezpieczy wnętrze przed ptakami. Warto, by w ogrodzie domek był osłonięty od silnego wiatru.
Krok 4: Wypełnienie komór
W poszczególne przegródki ułóż różnorodne materiały gniazdowe:
- rurki z bambusa lub trzciny – dla pszczoły murarki i innych pszczół samotnic,
- nawiercone drewniane bloki z otworami o różnych średnicach – dla dzikich pszczół i os,
- doniczki wypełnione sianem – dla skorków i biedronek,
- słoma i suche liście – dla owadów złotookowatych,
- szyszki, kawałki drewna i mech – dla innych pożytecznych owadów.
Krok 5: Lokalizacja domku
Umieść domek dla owadów w zacisznym miejscu ogrodu, najlepiej w miejscu nasłonecznionym, skierowanym na południe lub południowy wschód. Domek zamontuj minimum 50 cm nad ziemią, by chronić go przed wilgocią i drapieżnikami. W pobliżu powinny rosnąć rośliny miododajne: lawenda, mięta, jeżówka czy nagietek. To pomoże przyciągnąć owady i nowych mieszkańców hotelu.
Jeśli nie masz czasu na budowę, możesz kupić gotowy domek i postawić go wczesną wiosną, zanim pojawią się pierwsi zapylacze.
Jak dbać o domek dla owadów?
Domek dla owadów może pozostawać w ogrodzie przez cały rok, zapewniając schronienie przed upałami i chłodem. Nie wnoś gniazd do domu ani garażu – niektóre owady potrzebują obniżonej temperatury do rozwoju. Późną jesienią zabezpiecz hotel dla owadów siatką, by ochronić go przed zwierzętami, które mogą próbować się do niego dostać.
Nie musisz czyścić domku każdego roku – zasiedlenie może potrwać nawet cały sezon, ale cierpliwość się opłaca. Zamurowane rurki to znak, że pszczoły samotnice złożyły w nich jaja.
Aby wesprzeć zapylacze, pamiętaj, że oprócz schronienia i pożywienia potrzebują także wody. W tym celu przygotuj proste poidło w pobliżu domku. Wystarczy płytka miska wypełniona keramzytem, wilgotnym mchem lub żwirem zalanymi wodą – materiały te działają jak tratwa dla owadów.
Ustaw poidło w słonecznym miejscu, zwłaszcza rano, gdy owady najczęściej piją. Regularnie uzupełniaj wodę, by zapewnić owadom komfortowe miejsce do życia w Twoim ogrodzie.
