4 458
Zanieczyszczenia smogowe – co to znaczy PM10?
Przebywanie i uprawianie aktywności fizycznych na świeżym powietrzu często traktowane jest jako doskonałe remedium na wiele problemów. Jednak kluczowe jest tu słowo „świeże”. Czy zawsze przed wyjściem z domu, sprawdzasz jakość powietrza? Smog jesteś w stanie zauważyć i poczuć. Metali ciężkich czy większości pyłów nie zobaczysz już gołym okiem. O ile w ostatnim czasie faktycznie możemy mówić o wzroście zainteresowania problemem zanieczyszczenia powietrza, to nadal wśród wielu osób problem jest bagatelizowany.
Na negatywny wpływ zanieczyszczonego powietrza narażeni jesteśmy wszyscy, a w szczególności dzieci, osoby starsze, chorzy i kobiety w ciąży. Już od kilku lat w Polsce, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, głośno mówi się o przekraczaniu norm jakości powietrza pyłami zawieszonymi – PM10, PM2,5.
PM10 określany jest jako pył „gruby”. To cząstki zawieszone, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów. Są one na tyle małe, że cząstki te mogą utrzymywać się w powietrzu przez dłuższy czas. W jego skład mogą wchodzić np. dioksyny, benzo(a)pireny, furany, które pochodzą głównie ze spalin samochodowych i przemysłowych.
Występowanie tego zanieczyszczenia powietrza związane jest między innymi z procesami spalania paliw stałych i ciekłych, choć co ciekawe, pył ten bywa zbudowany z naturalnych źródeł, takich jak choćby pył z pustyni. Pył PM10 może być szkodliwy dla zdrowia ludzkiego, szczególnie gdy jest wdychany przez dłuższy czas, ponieważ przenika do układu oddechowego i widocznie podrażnia drogi oddechowe. Dlatego też mierzenie poziomu PM10 w powietrzu jest istotne dla oceny jakości powietrza i ochrony zdrowia publicznego.
Co to znaczy PM2,5?
PM2,5 to bardzo drobny pył zawieszony. W tym przypadku średnica cząstek zawieszonych nie przekracza 2,5 mikrometra. W jego skład wchodzi sadza oraz inne, niebezpieczne substancje wytworzone w procesach spalania. Z racji tego, że cząstki zawieszone są w nim jeszcze mniejsze niż w pyle PM10, pył ten jest wyjątkowo niebezpieczny dla zdrowia, gdyż trafia jeszcze głębiej do układu oddechowego, a konkretnie do pęcherzyków płucnych i w dalszej kolejności do krwiobiegu.
Długotrwałe narażenie na wysokie poziomy PM2,5 może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym do zaostrzenia chorób układu oddechowego, chorób serca, a także do innych poważnych schorzeń. Podobnie jak w przypadku PM10, monitorowanie i kontrola poziomu PM2,5 w powietrzu są istotne dla oceny jakości powietrza oraz ochrony zdrowia publicznego.
Chcesz wiedzieć więcej o wpływie powietrza na Twoje zdrowie i samopoczucie? Sprawdź artykuł: Rodzaje nawilżaczy powietrza. Który wybrać?
Jakie są normy dla PM2,5 i PM10?
Normy dla PM2,5 i PM10, czyli dopuszczalne wartości graniczne stężeń tych cząstek w powietrzu, różnią się w zależności od jurysdykcji i przepisów, które obowiązują w danym kraju lub regionie. Jednakże istnieją wytyczne opracowane przez organizacje międzynarodowe oraz normy określone przez agencje regulacyjne i zdrowotne, które są powszechnie stosowane jako punkt odniesienia.
Światowa Organizacja Zdrowia WHO wyznacza swoje własne wytyczne odnośnie do jakości powietrza. Zalecenia dla maksymalnych dziennych średnich stężeń wynoszą:
- Dla PM2,5 na poziomie 25 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m³) i maksymalne średnioroczne wartości na poziomie 10 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m³)
- Dla PM10 na poziomie 50 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m³) i maksymalne średnioroczne wartości na poziomie 20 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m³).[1]
Okresy uśredniania wyników pomiarowych
Aby prawidłowo odczytać wynik pomiarów jakości powietrza, warto zapoznać się z obowiązującymi (zgodnie z polskim prawem) okresami uśredniania wyników pomiarowych. Pyły zawieszone PM10, PM 2,5 oraz benzo(a)piren uśredniane są według:
- normy 24-godzinnej – czyli wyniki rejestrowane co godzinę w ciągu całej doby i uśrednione do jednej wartości 24-godzinnej,
- normy średniorocznej – czyli wyniki zarejestrowane w ciągu całego roku i uśrednione do jednej wartości rocznej,
- dopuszczalnej częstości przekraczania – czyli sumarycznej ilości dni (przynajmniej 36 dni w roku), w których wystąpi przekroczenie stężenia dobowego danego zanieczyszczenia powietrza.
Dla pozostałych substancji określa się normy jednogodzinne i ośmiogodzinne.
Przeczytaj również: Oczyszczacze powietrza a zdrowie – wszystko co powinieneś wiedzieć
Normy zanieczyszczenia powietrza
Obecne dopuszczalne normy zanieczyszczenia powietrza przez pyły zawieszone PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piren znajdziesz w poniższej tabeli.
Łatwo zauważyć, że normy jakości powietrza w naszym kraju dopuszczają nieco wyższe normy roczne, niż zaleca to Światowa Organizacja Zdrowia. Niektórzy specjaliści twierdzą, że wartości, które obowiązują w Polsce są niestety zbyt wysokie. Jednak to, co najważniejsze, to sposób interpretacji wyników oraz postępowania odpowiednio do nich, tak aby skutecznie chronić swoje zdrowie. W tym pomaga indeks jakości powietrza.
Indeks jakości powietrza a zdrowie
Indeks jakości powietrza to miara, która służy do oceny poziomu zanieczyszczenia powietrza w danym obszarze. To właśnie on pozwoli Ci w łatwy sposób zinterpretować wyniki i podjąć stosowne środki zaradcze, tak by na przykład przy złej jakości powietrza zrezygnować ze spaceru z dzieckiem lub uprawiania sportu na zewnątrz.
Jakość powietrza:
- bardzo dobra – jakość powietrza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i sprzyja aktywności na zewnątrz,
- dobra – jakość powietrza nie stanowi lub stanowi niewielkie zagrożenie dla zdrowia, co oznacza, że można przebywać na zewnątrz i uprawiać dowolną aktywność,
- umiarkowana – jakość powietrza jest akceptowalna dla osób zdrowych, ale może stanowić zagrożenie zdrowia dla kobiet w ciąży, małych dzieci, osób starszych i chorych, dlatego warto częściowo ograniczyć aktywność na wolnym powietrzu,
- dostateczna – jakość powietrza stanowi zagrożenie dla kobiet w ciąży, małych dzieci, osób starszych i chorych, dlatego w tym przypadku warto rozważyć ograniczenie aktywności fizycznej na powietrzu, zwłaszcza tej o wzmożonym wysiłku,
- zła – kobiety w ciąży, małe dzieci, osoby starsze i chore powinny unikać przebywania na zewnątrz, natomiast pozostałe osoby powinny w znacznym stopniu ograniczyć aktywność na wolnym powietrzu,
- bardzo zła – kobiety w ciąży, małe dzieci, osoby starsze i chore powinny absolutnie unikać przebywania na zewnątrz, z kolei pozostałe osoby powinny ograniczyć przebywanie na powietrzu do niezbędnego minimum, gdyż ekspozycja na bardzo zanieczyszczone powietrze może doprowadzić do zaburzeń ze strony układów oddechowego, naczyniowo-sercowego oraz odpornościowego.
W sklepach Google Play oraz App Store znajdziesz darmowe aplikacje, dzięki którym możesz śledzić jakość powietrza w miejscu, w którym przebywasz.
Bieżące dane pomiarowe znajdziesz na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Ważna jest nie tylko jakość powietrza na zewnątrz. Poznaj 6 sposobów na czyste powietrze w domu!
Najmocniej zanieczyszczone miasta w Polsce
Szwajcarski ranking IQ Air raz w roku podaje zestawienie najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie. Na pierwszym miejscu w skali całego świata znalazło się chińskie miasto Hotan. W europejskim zestawieniu jest to Orzesze w powiecie mikołowskim na Śląsku. Niestety nie jest to jedyna polska miejscowość w zestawieniu, dalej na liście znajdziemy: Goczałkowice-Zdrój (14. miejsce), Ksawerów (23. miejsce), Racibórz (37. miejsce), Bielsko-Białą (38. miejsce), Zgierz (40. miejsce), Olbrachcice (44. miejsce), Dębię (49. miejsce), Kraków (63. miejsce) oraz Warszawę (91. miejsce)[2].
A jak radzić sobie z zanieczyszczonym powietrzem w domu lub miejscu pracy? Jeśli jeszcze zastanawiasz się nad zakupem oczyszczacza, to przedstawimy 5 mocnych argumentów, które pomogą Ci w podjęciu tej decyzji: 5 powodów, dla których warto kupić oczyszczacz powietrza.
Źródła:
[1] https://smartcity.sierpc.pl/wp-content/uploads/jak-prawidlowo-odczytywac-wyniki-stezen.pdf (dostęp: 23.09.2021 r.)
[2] https://smoglab.pl/najbardziej-zanieczyszczone-miasta-2020-iqair/ (dostęp: 26.11.2021 r.)
