Owady zapylające – czym są i dlaczego musimy je chronić?

 

Bez owadów zapylających nie byłoby miodu, ale też obfitych zbiorów wiśni, jabłek, truskawek czy ogórków. Obecność zapylaczy ma wpływ na jakość plonów, kwitnienie roślin, kondycję ekosystemów i całych łańcuchów pokarmowych. Ten temat ważny jest więc dla każdego, kto ceni zdrowe odżywianie, dba o przyrodę i pragnie wspierać naturalne środowisko.

W obecnym czasie coraz częściej mówi się o dramatycznym spadku liczby owadów zapylających. Dlaczego ten proces jest tak groźny i jak każdy z nas może pomóc pszczołom, motylom czy trzmielom? Odpowiedź znajdziesz poniżej.

Czym są owady zapylające?

Owady zapylające to różnorodne gatunki owadów, które przenoszą pyłek z jednego kwiatu na drugi, umożliwiając roślinom rozmnażanie się i wydawanie nasion oraz owoców. Zapylacze są kluczowe dla bioróżnorodności, produkcji żywności i stabilności eksosystemów.

Bioróżnorodność, czyli różnorodność biologiczna, to bogactwo i zróżnicowanie wszystkich form życia na danym obszarze – od mikroorganizmów, przez rośliny i zwierzęta, po różne typy siedlisk, w których występują. To także różnice genetyczne w obrębie gatunków oraz różnorodność całych ekosystemów, np. lasów, łąk, sadów czy stawów. Wysoka bioróżnorodność oznacza, że w danym miejscu żyje wiele różnych gatunków. To wpływa pozytywnie na zdrowie środowiska, zapewnia bogaty łańcuch pokarmowy i zwiększa odporność na choroby czy szkodniki.

Zapylacze żywią się nektarem i pyłkiem, a odwiedzając kolejne kwiaty, przenoszą go pomiędzy roślinami. W ten sposób umożliwiają roślinom rozmnażanie się i wydawanie owoców.

Najważniejsze gatunki zapylaczy

Najbardziej znanym zapylaczem jest pszczoła miodna, ale równie ważne są:

• dzikie pszczoły, np. murarki ogrodowe (w Polsce mamy ponad 450 gatunków dzikich pszczół),
• trzmiele,
• osy i bzygi,
• motyle i ćmy,
• muchówki oraz chrząszcze.

Każdy gatunek zapylaczy ma swoje własne preferencje i wspiera inne rośliny – dlatego ochrona bioróżnorodności jest tak istotna.

Rola owadów zapylających w ekosystemie

Zapylacze umożliwiają roślinom rozmnażanie się i wydawanie owoców. Łącznie odpowiadają za zapylenie nawet 90 proc. roślin dziko rosnących i uprawnych oraz stanowią fundament stabilnych ekosystemów.

Znaczenie owadów zapylających w ekosystemie polega na zapewnieniu różnorodności biologicznej i stabilności łańcuchów pokarmowych. Działania zapylaczy są kluczowe dla utrzymania zdrowych populacji roślin, które stanowią bazę pokarmową dla wielu zwierząt.

Owady zapylające powiązane są z pokarmem dla zwierząt, ptaków, a także grzybów i mikroorganizmów. Im więcej zapylaczy w danym środowisku, tym większa odporność roślin na choroby i susze, tym bogatsze i bardziej kolorowe łąki, parki czy ogrody.

Znaczenie zapylaczy w rolnictwie i produkcji żywności

Ochrona owadów zapylających ma decydujący wpływ na gospodarkę żywnościową całego świata. Większość z nas nie zdaje sobie nawet sprawy, jak wielki jest wpływ zapylaczy na to, co trafia na nasze talerze.

W rolnictwie obecność owadów zapylających oznacza wyższe plony oraz lepszą jakość owoców i warzyw. Przekłada się to bezpośrednio na gospodarkę i bezpieczeństwo żywnościowe. Pszczoły i inne zapylacze przyczyniają się do zapylania takich roślin, jak jabłonie, czereśnie, grusze czy truskawki.

Pszczoły są niezbędne nie tylko dla upraw owoców i warzyw, ale też dla roślin paszowych, ponieważ zapylają wiele z nich. Od zapylaczy jest więc uzależniona hodowla zwierząt i produkcja żywności odzwierzęcej.

W skali globalnej – zapylacze mają decydujący wpływ na gospodarkę żywnościową całego świata. Według badania przeprowadzonego przy wsparciu finansowym UE roczna wartość usług zapylania roślin przez owady, głównie pszczoły, wynosi 153 mld EUR. Kwota ta stanowi równowartość blisko 10 proc. łącznej wartości światowej produkcji rolnej do celów żywnościowych (źródło: cordis.europa.eu). Naukowcy ostrzegają, że bez usług zapylania podaż owoców, warzyw i używek, takich jak np. kawa czy kakao, nie będzie w stanie zaspokoić aktualnego popytu.

Dlaczego populacje owadów zapylających spadają?

W ciągu ostatnich dwóch dekad liczba gatunków owadów zapylających w miastach spadła o 43 proc. w porównaniu z terenami wiejskimi – wykazały to badania naukowców z Uniwersytetu w Sheffield, opublikowane w czasopiśmie„Proceedings rof the Royal Society B: Biological Sciences” (źródło: www.eureoalert.org). Co więcej, owady te wymierają aż osiem razy szybciej niż inne zwierzęta (www. somersetwildlife.org).

Za dramatyczny spadek zapylaczy odpowiadają:

• intensywne stosowanie pestycydów (powodujące dezorientację i śmierć owadów),
• utrata siedlisk i zanikanie naturalnych łąk,
• monokultura upraw,
• choroby, pasożyty i zanieczyszczenia,
• ocieplenie klimatu oraz większa ilość cementu i asfaltu w miastach,
• zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, które wpływają na zdolność owadów do nawigacji i rozmnażania,
• brak różnorodnych gatunków kwitnących roślin od wiosny do jesieni, co prowadzi do okresów głodu wśród zapylaczy.

Ochrona owadów zapylających staje się więc sprawą pilną dla środowiska i ludzi.

Jak możemy chronić owady zapylające?

Liczebność owadów zapylających gwałtownie maleje. Każdy może pomóc, sadząc rośliny miododajne, ale nieinwazyjne, jak np. lawendę, facelię, ogórecznik, jeżówkę, kocimiętkę, tymianek, wrzosy, lipy. Nie sadźmy natomiast takich roślin, jak nawłoć kanadyjska, trojeść amerykańska, niecierpiek, czeremcha, róża pomarszczona, świdośliwa czy tawula. Warto ograniczyć stosowanie chemii i ustawić w ogrodzie „hotel” dla dzikich pszczół. Bardzo ważna jest też edukacja ekologiczna i ochrona naturalnych siedlisk zapylaczy.

Pożyteczna dla owadów zapylających jest także nasza dbałość o zdrową glebę i środowisko w ogrodzie. Kompostownik – ekologiczny sposób na przetwarzanie bioodpadów, poprawę żyzności gleby i ograniczenie użycia nawozów sztucznych  – to element wspierający bioróżnorodność. W niektórych gminach kompostownik do ogrodu otrzymasz z urzędu gratis.

 

Kompost – naturalny nawóz nazywany „złotem ogrodników” – użyźnia, napowietrza, zmniejsza zakwaszenie i zachwaszczenie gleby. Rośliny rosną większe, plony są zdecydowanie okazalsze. To przyjazny środowisku sposób na wtórne wykorzystanie odpadów organicznych.

Dowiedz się więcej o korzyściach, jakie daje kompostowanie    

Owady zapylające zasługują na szczególną ochronę – od nich zależy nie tylko nasze rolnictwo, ale i przyszłość różnorodnych ekosystemów. Warto poznać ich rolę oraz praktyczne sposoby wsparcia zapylaczy – więcej inspiracji znajdziesz w kolejnych artykułach na lepiej.tauron.pl.

Owady zapylające mają bezpośredni wpływ na nasze zdrowie, plony i bioróżnorodność. Ich ochrona to inwestycja w lepszą przyszłość. W miarę swoich możliwości wspieraj więc dziką przyrodę, edukuj innych i dbaj o otoczenie. Każdy ogród, balkon czy park może być domem dla zapylaczy. Od naszych działań zależy, jak długo będziemy mogli cieszyć się ich obecnością i plonami zbieranymi dzięki ich pracy.