31 462
W pierwszej połowie 2025 roku w Polsce obserwowany jest wyraźny wzrost liczby mikroinstalacji fotowoltaicznych – obecnie ich liczba przekracza 1,5 miliona, a do sieci co miesiąc przybywa ponad 7 tysięcy nowych prosumentów. Fotowoltaika stanowi już ponad 64% całkowitej mocy zainstalowanej odnawialnych źródeł energii w kraju, umacniając tym samym pozycję Polski w europejskiej czołówce tego rynku.
Spis treści
Prosument indywidualny – kim jest?
Prosument to osoba fizyczna lub podmiot, który jednocześnie jest konsumentem i producentem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, najczęściej z fotowoltaiki zainstalowanej na własnym dachu, pod warunkiem, że produkcja energii z OZE nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej i moc instalacji nie przekracza 50 kWp.
Prosument zbiorowy – kim jest?
Prosument zbiorowy to prosument, który produkuje i używa energię z instalacji OZE należących do danego budynku wielolokalowego. Spółdzielnia mieszkaniowa, która zdecyduje się wybudować instalację fotowoltaiczną na swoim dachu lub gruncie, może przekazywać wyprodukowany prąd pojedynczym mieszkańcom danej wspólnoty, którzy zawarli umowę prosumencką, a nie tylko wykorzystywać go na potrzeby wspólnoty, np. do oświetlania budynku.
Każda z osób współnoty jest wówczas prosumentem, a co za tym idzie na każdego lokatora objętego umową producencką przysługuje 50 kW. Dla przykładu – jeśli zbierze się 4 lokatorów, mogą oni zbudować instalację o mocy 200 kW i każdy z nich będzie prosumentem.
Prosument zbiorowy funkcjonuje od 1 kwietnia 2022 roku na mocy ustawy o OZE.
Pobierz poradnik i rozwiej wątpliwości dotyczące fotowoltaiki oraz systemu rozliczeń energii produkowanej przez panele fotowoltaiczne.
Prosument wirtualny – definicja i warunki
Prosument wirtualny to nowy model dopuszczający wytwarzanie energii z OZE w miejscu innym niż zużycie – odbiorca nie musi mieć instalacji na własnej działce czy dachu.
Prosumencka instalacja fotowoltaiczna będzie mogła powstać teoretycznie w dowolnej lokalizacji. Zyskają na tym firmy, wspólnoty mieszkaniowe, osiedla „bliźniaków”, które nie mają wystarczającej ilości miejsca na dachach lub w bezpośrednim otoczeniu do zamontowania paneli słonecznych.
Status prosumenta wirtualnego można uzyskać od 2 lipca 2025 roku, choć wdrożenie systemu CSIRE (Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii) może być przesunięte nawet na październik 2026 r. Skorzystać mogą osoby niemające technicznych lub prawnych możliwości montażu fotowoltaiki, np. mieszkańcy bloków czy firmy.
Prosument a wytwórca energii odnawialnej – czym się różnią?
Technicznie każdy prosument jest wytwórcą energii elektrycznej. Formalnie prosument i wytwórca różnią się statusem. Prosument (osoba fizyczna lub przedsiębiorca) wytwarza energię elektryczną wyłącznie na własne potrzeby. Natomiast wytwórcą energii z OZE jest przedsiębiorca, który nie jest prosumentem, a energię (nadwyżki wprowadzone do sieci energetycznej) sprzedaje w ramach działalności gospodarczej. W tym przypadku handel energią z OZE może być przeważającą lub wręcz jedyną formą działalności gospodarczej.
Zasady rozliczania energii w 2025 roku
- Wszyscy prosumenci (indywidualni, zbiorowi, wirtualni) rozliczają nadwyżki energii w systemie net-billing, czyli sprzedaż po cenie rynkowej miesięcznej.
Sprawdź także: Net-billing – zasady rozliczenia prosumentów
- Prosument zbiorowy – energia rozdzielana jest proporcjonalnie na podstawie udziałów i podzielników, PPE nie może przekroczyć 50 kW.
- Prosument wirtualny – energia jest „przypisywana” do miejsca konsumpcji na podstawie udziału w wirtualnej instalacji OZE, nawet jeśli fizycznie znajduje się gdzie indziej.
Przeczytaj również: Rozliczenie fotowoltaiki w praktyce 2025
Jakie korzyści zyskują prosumenci?
- Niższe rachunki za energię – korzystaj z energii wtedy, gdy Twoja instalacja ją produkuje. Dzięki temu możesz osiągnąć wysoki poziom autokonsumpcji, co bezpośrednio przekłada się na niższe rachunki. Wartość oszczędności zależy od indywidualnego profilu zużycia energii i poziomu autokonsumpcji.
- Większa niezależność energetyczna.
- Możliwość udziału dla osób bez możliwości montażu własnych instalacji – model wirtualny rozwiązuje problem braku miejsca, statusu własności czy ochrony konserwatorskiej.
- Zyski dla środowiska – czysta energia ze słońca lub innych OZE.
Na jakie dofinansowanie może liczyć prosument?
Dzięki różnym formom dofinansowania Twoja prosumencka instalacja fotowoltaiczna będzie wymagała mniejszego wkładu własnego.
Możesz ubiegać się o fundusze na poziomie ogólnopolskim (Program Mój Prąd 6.0., Czyste Powietrze), jak i lokalnym (programy samorządowe). Dostępne są także kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach.
Najczęściej zadawane pytania
Prosument – kto to jest?
Prosument to osoba produkująca energię z własnej instalacji OZE i konsumująca ją na własne potrzeby.
Wirtualny prosument energii odnawialnej – kto może nim zostać?
Każdy odbiorca końcowy spełniający warunki ustawowe: energia z OZE, zużycie na własny rachunek, rozdzielenie miejsca produkcji i konsumpcji.
Prosument wirtualny – od kiedy regulacje prawne?
Oficjalnie od 2 lipca 2025 r., z realnym wdrożeniem po uruchomieniu CSIRE – może być przesunięte na październik 2026 r.
Jakie zmiany dla prosumentów 2025?
Najważniejsze nowości na 2025 rok to wdrożenie modelu prosumenta wirtualnego oraz dynamiczny rozwój magazynów energii.
Konsument wirtualny zbiorowy, indywidualny – wybierz odpowiedni model dla siebie
Rok 2025 przyniósł prawdziwą rewolucję dla prosumentów w Polsce – zarówno indywidualnych, zbiorowych, jak i wirtualnych. Różne modele rozliczania i rozszerzone możliwości udziału w rynku energii odnawialnej sprawiły, że fotowoltaika nie jest już zarezerwowana wyłącznie dla właścicieli domów, lecz staje się dostępna także dla mieszkańców bloków, wspólnot i osób bez własnego dachu.
Kluczem do maksymalizacji korzyści jest świadome zarządzanie wyprodukowaną energią, dopasowanie instalacji do własnych potrzeb oraz umiejętność wykorzystania nowych, elastycznych modeli prosumenckich. Dobrze zaprojektowana i użytkowana instalacja OZE pozwala nie tylko obniżyć rachunki, ale także realnie przyczynić się do transformacji energetycznej kraju i ochrony środowiska.
