Przegląd instalacji fotowoltaicznej. Obowiązkowy i interwencyjny

Czy przeglądy instalacji fotowoltaicznych to przezorność, czy niepotrzebne koszty?

Instalatorzy i producenci składników instalacji fotowoltaicznych często zapewniają, że przydomowa elektrownia słoneczna jest praktycznie bezobsługowa. To prawda. Jednak czym innym jest brak konieczności obsługi, a czym innym przeglądy i monitoring stanu technicznego. Dlatego odpowiedź na pytanie, czy przegląd fotowoltaiki jest konieczny, brzmi: zdecydowanie tak!

Dobrze zaprojektowana i profesjonalnie wykonana instalacja może działać bezawaryjnie przez długie lata. Pamiętaj jednak, że panele, falowniki i okablowanie są wystawione na działanie czynników atmosferycznych, zwierząt (ptaki, gryzonie) i akty wandalizmu. Okresowe przeglądy mogą ujawnić uszkodzenia, które mogłyby doprowadzić do poważnej awarii. Natomiast usuwane na bieżąco pozwalają uniknąć niepotrzebnych kosztów.

Czy przegląd fotowoltaiki jest konieczny i wymagany prawem?

W polskim prawie budowlanym nie ma konkretnych zapisów, które wprost odnoszą się do przeglądów instalacji fotowoltaicznych. Nie oznacza to, że sposób nadzorowania fotowoltaiki (przeglądy, diagnostyka, serwis) jest całkowicie dowolny. Właściciel lub zarządca instalacji słonecznej powinien zastosować się do regulacji, które określają ogólne przepisy budowlane. Mowa o regulacjach, które odnoszą się do instalacji elektrycznych.

Przegląd instalacji fotowoltaicznej – co ile i jaki?

Przeglądy fotowoltaiki można podzielić na dwa typy: obowiązkowe (wymagane prawem) oraz zalecane przeglądy doraźne, które pozwalają utrzymać założoną efektywność instalacji fotowoltaicznej (PV).

Obowiązkowe przeglądy fotowoltaiki

Obowiązkowe przeglądy fotowoltaiki wynikają z Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Nakłada ona na właścicieli (i zarządców) obiektów budowlanych obowiązek przeprowadzenia okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.

Nie ulega wątpliwości, że instalacja PV jest częścią instalacji elektrycznej budynku. W związku z tym powinna przechodzić okresowe przeglądy minimum raz na 5 lat. Natomiast wizualnych przeglądów należy dokonywać przynajmniej raz do roku, a nawet częściej.

Chcesz wiedzieć, jakie panele wybrać do swojego domu?
Wypełnij formularz, a nasz specjalista przygotuje ofertę dostosowaną do Twoich potrzeb!
ZAMÓW KONTAKT

Interwencyjne serwisy instalacji PV

Poza wymogami prawnymi istnieją też inne powody, aby wykonać przegląd instalacji fotowoltaicznej. Jednym z najważniejszych są nieprawidłowości w działaniu instalacji. Oto objawy, które powinny Cię zaniepokoić i stać się zachętą do działania.

Nagle obniżona wydajność

Jeżeli po uruchomieniu instalacji PV realna ilość produkowanej energii znacznie odbiega od wartości nominalnej, to znak, że instalacja nie działa prawidłowo. Przyczyną może być awaria któregoś z elementów systemu, niska jakość lub wady fabryczne paneli słonecznych, wadliwy projekt lub nieprofesjonalny montaż.

Obniżenie wydajności może pojawić się także w trakcie eksploatacji. W tym przypadku przyczyny nie ograniczają się do awarii urządzeń (głównie falownika), uszkodzenia okablowania lub ogniw słonecznych. Do znacznego spadku wydajności fotowoltaiki przyczynia się także zanieczyszczenie paneli fotowoltaicznych: zapylenie, pokrycie śniegiem lub opadającymi liśćmi.

W obu przypadkach należy podjąć działania diagnostyczne, czyli w pierwszej kolejności wykonać przegląd paneli fotowoltaicznych. Po zlokalizowaniu przyczyny problemu należy ją usunąć, a następnie przeprowadzić testy działania i wydajności instalacji.

Niespodziewane wyłączenia falownika

Falownik jest sercem elektrowni słonecznej. Dlatego jego niepoprawna praca lub wyłączenie się jest ewidentnym sygnałem, że cała instalacja fotowoltaiczna nie działa poprawnie. Bezpośrednia i najbardziej oczywista przyczyna to usterka falownika. Jednak zakłócenia w przekształcaniu prądu mogą być też pochodną niewłaściwej konfiguracji instalacji PV. Nie zapominaj też, że falownik wyłącza się w sytuacji, gdy napięcie w sieci elektroenergetycznej rośnie do poziomu, który wyklucza przyjęcie prądu z instalacji PV.

Sposobem radzenia sobie z niewydolnością i awariami linii przesyłowych jest zwiększenie bieżącego zużycia produkowanej energii (bez odprowadzania jej do sieci). Sprawdź szczegóły w artykule: Fotowoltaika: autokonsumpcja – jak ją zwiększyć?

Uszkodzenia paneli

Uszkodzenia paneli to nie tylko pęknięcia na płycie z hartowanego szkła, które chroni cienką, krzemową warstwę ogniw PV. Przyczyną poważnych zaburzeń w produkcji prądu może być też odwarstwienia folii antyrefleksyjnej. Prowadzi ono do zjawiska określanego mianem PID (ang. Potential Induced Degradation), czyli degradacji spowodowanej dużą różnicą potencjałów pomiędzy ogniwami a uziemionymi ramami paneli PV.

Inne typy uszkodzeń to m.in. hot-spoty (miejscowe przegrzewanie się paneli), ślimacze ścieżki (przebarwienia na powierzchni paneli) oraz mikrouszkodzenia ogniw (najczęściej występujące uszkodzenie).

Uszkodzenia paneli zazwyczaj powodują spadek wydajności. Jeżeli jednak zauważysz zmiany wyglądu paneli, to nawet przy zachowanej wydajności należy skontaktować się z profesjonalnym wykonawcą i przeprowadzić serwis fotowoltaiki. Dzięki temu masz szansę usunąć usterki z wyprzedzeniem – zanim doprowadzą do poważnych awarii i zatrzymania produkcji prądu w całej instalacji.

Więcej informacji na temat ekonomicznych aspektów produkcji energii elektrycznej ze słońca znajdziesz w artykule: Czy fotowoltaika się opłaca? Rozwiewamy wątpliwości!

Czym grozi zaniedbanie przeglądu instalacji PV?

Jeżeli uznasz, że przegląd instalacji PV jest zbędny, musisz liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Na liście niekorzystnych następstw znajdują się straty finansowe i problemy prawne:

spowolnienie zwrotu inwestycji – obniżenie wydajności oznacza mniejszą produkcję prądu, a w efekcie wydłużenie czasu zwrotu inwestycji w budowę instalacji fotowoltaicznej;

utrata gwarancji – wielu producentów i instalatorów paneli fotowoltaicznych uzależnia wykonanie umowy gwarancyjnej od przeprowadzenia przeglądów (nie tylko co 5 lat, lecz na warunkach określonych w momencie zakupu sprzętu lub usługi);

koszty usuwania awarii – drobne, niezauważone usterki, często prowadzą do awarii, których usuwanie generuje poważne koszty;

wstrzymanie wypłaty odszkodowania – jeżeli dojdzie do wypadku, brak przeglądu może być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową;

kara grzywny i ograniczenia wolności – zaniedbanie przeglądu instalacji elektrycznej (w tym instalacji PV) co 5 lat jest zagrożone grzywną do 5 tys. zł (nakłada ją organ nadzoru budowlanego), a gdy dojdzie do wypadku (pożaru, porażenia prądem), osobom odpowiedzialnym grozi kara ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności.

Kto może przeprowadzić przegląd fotowoltaiki?

Okresowe i awaryjne przeglądy instalacji PV może przeprowadzić właściciel lub zarządca instalacji oraz każda inna osoba, która ma odpowiednią wiedzę. Jednak wymagane prawem, obowiązkowe przeglądy fotowoltaiki, powinien wykonać i potwierdzić stosownym protokołem elektryk z uprawnieniami. Tylko taki przegląd spełnia wymogi formalne i będzie honorowany np. przy reklamacji.

Najlepiej zlecić przegląd instalacji fotowoltaicznej firmie, która zbudowała instalację fotowoltaiczną. Jeżeli potrzebujesz zaufanego wykonawcy i serwisanta, sprawdź szczegóły w zakładce Fotowoltaika od TAURONA.

Ile kosztuje przegląd instalacji fotowoltaicznej?

Ceny przeglądów technicznych są uzależnione od wielkości (liczby paneli) i mocy instalacji fotowoltaicznej. Na ostateczną wycenę ma też wpływ lokalizacji i dostępności usług wykwalifikowanych elektryków.

W 2024 r. ceny przeglądów niewielkich instalacji PV do 10 kWp zazwyczaj nie przekraczały 1 tys. zł. W przypadku większych instalacji i farm słonecznych ceny są zazwyczaj ustalane indywidualnie.

Niezależnie od wielkości instalacji PV na cenę przeglądu technicznego wpływa nie tylko liczba paneli, lecz także ich dostępność. Na niższą wycenę można liczyć w przypadku posadowienia na gruncie czy na płaskim dachu. Wyższe wyceny dotyczą instalacji PV ulokowanych na dużych wysokościach, np. na stromych dachach czy fasadach budynków. Jedną z przyczyn jest konieczność użycia specjalistycznego sprzętu: podnośników lub podwieszanych na linach podestów.

Co powinien objąć przegląd paneli fotowoltaicznych?

Zakres prac zależy od typu kontroli. Przy obowiązkowych przeglądach należy sprawdzić stan paneli, przewodów i złączek oraz wszystkich innych elementów elektrycznych systemu. Celem jest ustalenie, czy nie nastąpiły niepokojące zmiany w wyglądzie, nie doszło do pogorszenia stanu technicznego lub nieprawidłowości w działaniu składników instalacji PV:

uszkodzenia paneli – pęknięta lub stłuczona tafla ochronna ze szkła hartowanego, odklejona folia, przebarwienia (np. folii Eva) mogą świadczyć o poważnych uszkodzeniach i być przyczyną spadku wydajności;

hotspoty – jeżeli panel nie ma widocznych uszkodzeń, a mimo to ich wydajność jest daleka od nominalnej, warto poszukać hotspotów, czyli punktów o podwyższonej rezystancji, a w efekcie podwyższonej temperaturze, które można wykryć przy użyciu kamer termowizyjnych;

zanieczyszczenia – trwałe zabrudzenia lub zalegające liście powodują znaczne obniżenie wydajności instalacji PV;

korozja – jej ognisk należy szukać na stelażach, na połączeniach elektrycznych i na metalowych elementach instalacji;

zastoiny wody – należy zbadać, czy ukształtowanie lub zanieczyszczenie dachów nie prowadzi do zalewania paneli w trakcie intensywnych opadów;

uszkodzenia izolacji – wszystkie kable muszą mieć pełną izolację, nie mogą zwisać luźno, skręcać się lub załamywać – należy też zwrócić uwagę na to, czy w trakcie eksploatacji nie dokonano jakichś przeróbek niezgodnych z pierwotnym projektem;

brakujące elementy – przegląd instalacji PV powinien potwierdzić, że nie brakuje w niej żadnych elementów i wszystkie są poprawnie zainstalowane.

Po wykonaniu przeglądu należy niezwłocznie usunąć wszystkie usterki. Tylko w pełni sprawna instalacja PV pracuje bezpiecznie i zapewnia oczekiwane obniżenie rachunków za prąd. Najprościej jest zlecić wykonanie przeglądu firmie, która instalowała panele.